آشنایی با آناتومی بدن مرغ
گزارش کار آناتومی و فیزیولوژی بدن مرغ
شناخت ساختمان بدن و آگاهی از اعضایی مختلف و موقعیت قرار گرفتن هر یک از اعضای تشکیل دهنده بدن طیور ، ضمن آگاه ساختن ما از وظایف و عملکرد اعضا می تواند در درک بهتر مطالب ، مبانی بهداشت و پرورش طیور مفید و موثر باشد . به همین منظور هر یک از اندام های بدن طیور جهت آشنایی به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.
مهمترین اعضای بدن مرغ به شرح زیر است :
1- دستگاه گوارش
2- دستگاه گردش خون
3- دستگاه تنفس
4-دستگاه ادرای
5- دستگاه تناسلی
6- دستگاه عصبی
7- دستگاه استخوانی
الف- دستگاه گوارش مرغ :
دستگاه گوارش دستگاهی است که از دهان شوع شده و به مقعد ختم می شود و شامل بخش های مختلفی است که عبارتند از:
1-دهان :طیور فاقد دهان ، دندان ، کامه و گونه میباشد ولی در عوض منقار شاخی شکل و سنگدان در طیور عمل دندان را انجام می دهند .
2- مری:مسیر لوله مانندی است با قطر ضخیم و قابل اتساع که در آن غذا از انتهای دهان یعنی حلق تا پیش معده منتقل می شود.
3-چینه دان : یک کیسه گوشتی است که از پهن و وسیع شدن مری قبل از ورود به حفره بدن یعنی سینه بوجود می آید و به عنوان یک محفظه موقتی غذا می باشد عمل هضم غذا یا در این مکان صورت نمی گیرد یا اینکه خیلی ناچیز می باشد اردک و غاز فاقد چینه دان هستند .
4-معده : در طیور از دوبخش تشکیل شده است : الف- پیش معده یا معده غده ای :که از بزرگ شدن قسمت انتهایی مری به صورت منبسط و به شکل کیسه تخم مرغ مانندی تشکیل شده و چینه دان را به سنگدان ارتباط می دهد . در این قسمت غذا با برخی از شیره های گوارشی آغشته می شود . ب-سنگدان یا معده عضلانی : عضو ماهیچه ای بسیار قوی و بیضوی شکل می باشد که حاوی شن و سنگ ریزه بوده و عمل آسیاب کردن و ساییدن غذا را انجام می دهد و بین پیش معده و قسمت ابتدایی روده کوچک قرار دارد .
5-روده باریک (کوچک): بلافاصله بعد از سنگدان شروع می شود و در قسمت اول دارای خمی U شکل به نام دوازدهه (دودنوم) است که در داخل آن غده ای به نام لوزالمعده قرار دارد و هضم و جذب مواد غذایی در این قسمت انجام می گیرد .
6-سکوم یا روده کور : سکوم در طیور به صورت دو کیسه کور در دو طرف راست روده قرار دارد و به علت وجود فعالیت های باکتریایی هضم سلولز موجود در مواد غذایی در این مکان صورت می گیرد .
7-روده بزرگ یا راست روده :از انتهای روده باریک شروع شده و به کلوآک ختم می شود و به صورت یک روده راست کوتاه می باشد در ضمن محل جذب آب بوده و با افزایش محتوای آب سلولهای بدن باعث حفظ تعادل آب در بدن پرنده می گردد.
8-کلوآک: یک مجرای مشترک برای خروج مدفوع ، ادرار و ترشحات دستگاه تناسلی می باشد که در انتهای دستگاه گوارش قرار گرفته و پیازی شکل است انتهای کلوآک به مخرج ختم می شود .
ضمائم دستگاه گوارشی که با ترشحاتشان به داخل دستگاه گوارش در هضم و جذب مواد غذایی تاثیر می گذارد عبارتند از لوزالمعده و کبد
لوزالمعده : غده ای است که در وسط دو پیچ دوازدهه قرار گرفته و ترشحاتشان از مجرای لوزالمعده به دوازدهه می ریزد .
کبد : از دو بخش بزرگ راست و چپ تشکیل می شود و با ترشح صفرا و ذخیره آن در کیسه صفرا و انتقال از طریق مجرای صفراوی به روده باریک در هضم مواد غذایی به خصوص چربیها کمک می کند .
ب-دستگاه گردش خون:
این دستگاه از دو بخش قلب و طحال تشکیل شده است :
قلب : قلب پرندگان همانند قلب سایر پستانداران 4 قسمتی است و دارای دو دهلیز و دو بطن می باشد که گردش کافی خونرا به ریتین سبب می شوند.
طحال : عضوی است که در جریان خون دخالت داشته و در نزدیکی سنگدان و در حفره بطنی قرار دارد طحال به عنوان مخزن گلبول های قرمز و محتویات خود را در دستگاه گردش خون تخلیه می کند .
ج- دستگاه تنفس :
قسمت های مختلف دستگاه تنفس طیور عبارتند از از :
1- ریه ها 2- نای یا لوله هوایی 3- کیسه های هوایی
1- ریه ها ک در قسمت بالای حفره صدری و متصل به دندها قرار دارند و مسئول اصلی تنس بوده و به علت اینکه پرندگان فاقد غدد عرق می باشند در تعادل دمای بدن نقش اساسی دارند.
2-نای یا مجرای تنفسی : از گلو شرع شده و به ریه ها منتهی می شود قسمتبالای نای حنجره و قسمت پایینی آن سرویکس نام دارد نای در انتها به دو برنش تقسیم گردیده و هر کدام به یک ریه می روند .
3-کیسه های هوایی: مرغ دارای چهار جفت کیسه هوایی است ادامه نایزک ها در خارج از بافت ریوی را که به صورت کیسه های با دیواره های نازک و شفاف دیده می شوندکیسه های هوایی می نامند . کیسه های هوایی دارای 8 عدد می باشد که عبارتند از:
1-کیسه هوایی گردنی
2-کیسه هوایی ترقوه ای
3-یک زوج کیسه هوایی صدری قدامی
4-یک زوج کیسه هوایی صدری خلفی
5-یک زوج کیسه هوایی شکمی
ارتباط این کیسه ها در ریه ها از طریق روزنه هایی است که در لبه های جانبی ریه واقع گشته اند.
د- دستگاه ادراری و کلیه ها :
دستگاه ادراری طیور از دو کلیه مجاری حالب تشکیل شده است . هر کلیه از سه قطعه که دارای اندازه غیر مساوی هستند تشکیل شده است.کلیه ها درست زیر ریه ها ، در بالای حفره بطنی و کاملا چسبیده به ستون فقرات قرار گرفته اند و از طریق میزنای به کلوآک ختم می شود کلیه نقش اساسی در تعیین میزان اسید و باز بدن را دارد .
ادرار طیور غلیظ چسبنده و کمی جامد است به طور معمول طیور بالغ در 24 ساعت 100-120 سانتی کواب ادرار دفع می کنند.
ه-دستگاه تولید مثل :
در خروس شامل یک جفت بیضه و در مرغ شامل تخمدان و اویدوکت می باشد .
بیضه ها : پرندگان شامل دو بیضه کم و بیش بیضوی شکل و به رنگ زرد روشن بوده و در نزدیک لبه های قدامی کلیه قرار دارند که اسپرم تولید شده در بیضه ها از طریق مجاری واوران به کلوآک رفته و از آنجا به عضو جفت گیری می رسد .
تخمدان : در پرندگان تخمدان و اویدوکت راست تحلیل رفته و تنها تخمدان و اویدوکت چپ فعال می باشد تخمدان قبل از تولید تخم مرغ ، یک توده کامل از فولیکول های کوچک می باشد که حاوی تخمک است . تخمک ها در تخمدان رشد کرده و بالغ شده و به زرده کامل تبدیل می شود .
اویدوکت: مجرای طویلی است که زرده یا تخمک رشد یافته وارد آن شده وطی مراحل مختلفی به تخم مرغ تبدیل می شود اویدوکت دارای قسمت های مختلفی می باشد :
1-اینفاندیبولوم: قسمت شیپوری شکل ابتدایی اویدوکت را گویند که قبل از تخمک گذاری غیر فعال می باشد و کارش جستجو و یافتن زرده است که زرده وارد آن و اویدوکت می گردد و زرده برای یک زمان کوتاه 15 دقیقه ای در اینفاندیبولوم می ماند و سپس به وسیله انقباضات متعدد اویدوکت به جلو رانده می شود.
2-مگنوم : محلی از اویدوکت است که آلبومین تخم مرغ از آن ترشح می شود طول آن در یک مرغ متوسط حدود 33 سانتی متر است و حدود 3 ساعت طول می کشد تا تخم مرغ از آن بگذرد .
3-استیموس (تنگه) : در این قسمت غشاهای داخلی و خارجی پوسته شکل گرفته و شکل نهایی تخم مرغ در این محل بوجود آید طول این قسمت حدود 10 سانتی متر بوده و تخم مرغ 75 دقیقه در این قسمت باقی می ماند.
4- رحم : در این محل پوسته تخم مرغ شکل می گیرد و طول رحم حدودا 12-10 سانتی متر است و تخم مرغ در حال تشکیل حدود 20-18 ساعت در رحم می ماند .
5-مهبل : قسمت انتهایی اویدوکت است و طولش در مرغان تخمگذار 12 سانتی متر است و نقشی در تشکیل تخم مرغ ندارند در این محل کوتیکول روی پوسته تشکیل گردیده و تمام منافذ پوسته را پر می کند . به طور طبیعی تخم مرغ فقط چند دقیقه در مهبل باقی مانده و دفع می گردد.
و- دستگاه عصبی:
دستگاه عصبی اعمال بدن را تکامل می بخشد و شامل دو قسمت مغز و نخاع شوکی(Spinal cord) و عصب سمپاتیک می باشد . نخاع شوکی در طیور مشابه دام های پستاندار می باشد.
ط- دستگاه استخوانی :
اسکلت طیور بسیار سبک تر و در عین حال قوی تر از دام های دیگرمی باشد استخوان ها از نظر کلسیم غنی بوده از این رو بسیار فشرده است. 13 تا 14 مهره در گردن و 7 مهره در ناحیه سینه قرار دارد. از این رو گردن ، دراز و متحرک می باشد. مهره های قسمت سینه به هم جوش خورده است و محل اتصال بال ها را تشکیل می دهد و در قسمت تهی گاه نیز استخوان های فقرات به هم جوش خورده اند- استخوان های ناحیه لگن بر خلاف پستانداران از وسط به هم پیوسته نشده است و انعطاف پذیر می باشد بدین ترتیب طبیعت اجازه می دهد تا تخم مرغ به آسانی از میان آن می گذرد.
فاصله بین دو استخوان عانه(Pubic) و همچنین فاصله بین این استخوان ها و قسمت انتهائی جناغ سینه کمک زیادی به مرغدار برای تشخیص مرغهای تخمی از غیر تخمی می نماید. وقتی که مرغی تخم گذار می باشد فاصله این دو استخوان از هم و همچنین فاصله انها از جناغ سینه افزایش می یابد.
برای دانلود فایل word مقاله فوق کلیک کنید.
