دانلود مقاله درباره اضطراببایگانی مطالب
برای دانلود رایگان فایل Word به انتهای مطلب بروید
اضطراب چیست؟ انواع، دلایل، پیشگیری و درمان آن
اضطراب احساسی طبیعی در انسان هاست، که هرکسی در شرایطی از زندگی آن را تجربه می کند. خیلی از افراد زمانیکه در کار دچار مشکل شده، قبل از امتحان دادن و یا قبل از گرفتن تصمیم های حساس عصبی و مضطرب می شوند. بااینحال افراد مبتلا به اختلالات اضطراب ترس غیرمنطقی و نگرانی بیش از حد نسبت به شرایط روزمره دارند. این احساسات باعث اختلال در زندگی روزمره شده، بسختی کنترل می شوند و برای مدت طولانی باقی می مانند. اضطراب ممکن است از کودکی در افراد ظاهر شده و تا بزرگسالی آنها ادامه یابد.
انواع مختلفی از اختلالات اضطراب وجود داشته که بعضی از آنها اختلال هراس و ترس، اختلال وسواس جبری، اختلال تنش‌زای پس از رویداد، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیا و اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر می باشند.
درمان اضطراب شامل نوعی روان درمانی که به شما یاد می دهد به چطر موقعیت های چالش برانگیز را نوعی دیگر دیده و به آن پاسخ دهید، تغییرات سبک زندگی و اگر لازم بود درمان دارویی می شود. بعضی اوقات اضطراب ناشی از بیماری دیگری بوده و برای درمان اضطراب باید آن بیماری را درمان کرد.
بدون توجه به اینکه شما مبتلا به کدام نوع اضطراب هستید، بدانید که درمان بشما کمک می کند.
انواع اختلال اضطراب کدامند؟
چندین نوع شناخته شده اختلال اضطراب وجود دارند، که بعضی از آنها شامل:
اختلال هراس (Panic disorder) - این افراد دچار حملات اضطرابی ناگهانی می‌شوند که معمولاً چند دقیقه یا گاهی بیشتر به طول می‌انجامد. این حملات بسیار اتفاقی بوده و طوری رخ می‌دهند که عامل تحریک‌کنندهٔ اصلی مشخص نیست. افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند. احساس تنگی و فشردگی در قفسهٔ سینه، تپش شدید قلب، عرق کردن، لرزش، گیجی، احساس از دست‌دادن تعادل،… از علایم آن هستند، ولی این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می‌کنند دچار سکته قلبی شده‌اند و می‌ترسند که بمیرند.
اختلال وسواس جبری (OCD) - در این حالت فرد افکار یا اعمالی را برخلاف میل خود تکرار می‌کند. این بیماری می‌تواند به صورت وسواس فکری یا وسواس عملی یا هر دو در فرد ظاهر شود. در وسواس فکری، فرد قادر نیست فکر، احساس یا عقیده‌ای تکراری و مزاحم را از ذهن خود بیرون کند. افکار وسواسی می‌توانند بسیار ناراحت کننده، وحشت‌آور یا وحشیانه باشد. افکار وسواسی می‌توانند باعث شوند که فرد به سمت عادات وسواسی گرایش پیدا کند، یعنی عمل یا اعمالی را به طور مکرر انجام دهد (وسواس عملی). مانند شستن مکرر دست‌ها، بالا کشیدن بینی،… اعمال وسواسی هیچ‌گونه توجیه منطقی ندارند.
اختلال تنش‌زای پس از رویداد (PTSD) - اختلال تنش‌زای پس از رویداد را به نام سندرم موج انفجار نیز می‌شناسند. این حالت مربوط می‌شود به حادثه‌ای (از قبیل جنگ، تصادفات شدید، سوانح طبیعی،…) که با استرس شدید هیجانی همراه است و شدت آن می‌تواند به هر کسی آسیب برساند. یک دوم افرادی که دچار چنین استرس شدیدی می‌شوند علایم مربوط به آن را (مانند خوابهای تکراری، خاطراتی مبهم ولی فراگیرنده، از دست رفتن تعادل و پرخاشگری شدید،…) پس از گذشت حدود سه ماه از دست می‌دهند. هرچه اقدام‌های لازم برای درمان زودتر انجام گیرد، احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمتر می‌شود. در صورتی که این حالت بیش از چند ماه طول بکشد، احتمال این که تا آخر عمر با فرد باقی بماند بسیار زیاد می‌شود.
اختلال اضطراب اجتماعی - این نوع ترس در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی شروع می‌شود و ترس و شرمساری از اشتباه کردن، صحبت کردن در جمع، غذا خوردن، سرخ شدن یا لرزش صدا و… در برابر جمع است و و با خجالت ساده تفاوت دارد. این حالت اضطراب مانع شناخت افراد جدید می‌شود و فرد را به انزوا و گوشه‌گیری می‌کشاند.
اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر - این حالت در افرادی دیده می‌شود که به‌طور مداوم نگران وقوع اتفاقی هستند. موضوع این نگرانی‌ها می‌تواند بسیار متنوع باشد: نگرانی از بیمار شدن فرزندان، نگرانی از مرگ یکی از آشنایان، نگرانی از ته‌گرفتن غذا،… این حالت به مرحلهٔ مقاومت استرس شباهت دارد و خطر چندانی ندارد. از علایم آن می‌توان تپش قلب، بی‌قراری، خستگی، بی‌خوابی، تنگی نفس، اختلال در تمرکز و حافظه را نام برد.
ترس های خاص (Specific phobias) – ترس‌های خاص شایع‌ترین نوع ترس مرضی است که طی آن فرد از مواجهه با بعضی موقعیت‌ها، فعالیت‌ها یا اشیاء اجتناب می‌کند، مانند بعضی از حیوانات (عنکبوت، موش، مارمولک،…)، بلندی، دریا، خون، مرگ،… هر چیزی می‌تواند باعث این نوع اضطراب (که خطر خاصی به دنبال ندارد) بشود. ترس از مکانهای بسته، ترس از اجتماع و ترس از مکانهای باز (که افراد مبتلا به آن از حضور در فضای باز و پر ازدحام و شلوغ و خروج از محیط منزل خودداری می‌کنند. این اختلال معمولاً در نوجوانی شروع می‌شود، ولی سابقهٔ آن می‌تواند به دوران کودکی و تجربهٔ اضطراب جدایی در آن زمان برگردد.) از این نوع اضطراب هستند.
علایم ابتلا به اضطراب
علایم و نشانه های ابتلا به اختلالات اضطرابی بسته به نوع اختلال متفاوت است، بااینحال عموما شامل برخی از موارد زیر می شود:
احساس هراس، ترس و تشویش
افکار وسواسی غیرقابل کنترل
بیادآوری مکرر تجربیات ناراحت کننده
کابوس های شبانه
احساس ناتوانی
رفتارهای تشریفاتی، مانند شستن مکرر دست
دست های (پاها) سرد و یا عرق کرده
تنگی نفس
تپش قلب
ناتوانی در آرام بودن و لرزش
خشکی دهان
بی حسی و یا سوزن سوزن شدن دست ها و یا پاها
تهوع
تنش عضلانی
سرگیجه
تنفس عمیق و سریع
احساس خستگی یا ضعف
شما باید زمانیکه احساس می کنید زیادی نگرانید، احساس افسردگی می کنید، فکر می کنید اضطرابتان با بیماری مرتبط است و یا بخودکشی فکر می کنید، به پزشک مراجعه نمایید.
دلایل ابتلا به اختلال اضطراب
دلیل اصلی اختلالات اضطرابی هنوز معلوم نیست، با این حال اختلالات اضطرابی همانند سایر بیماری های ذهنی حاصل ضعف شخصی، نقص شخصیت و یا تربیت نامناسب فرد نمی باشد. هرچه دانشمندان بیشتر برروی بیماری های ذهنی تحقیق می کنند، واضح تر می شود که خیلی از اختلالات ذهنی و روانی ناشی از ترکیب عواملی همچون تغییر در فشار و استرس مغز و محیط است.
مانند سایر بیماری های مغزی، اختلال اضطراب نیز ممکن است بدلیل مشکلات عملکرد مغز در زمینه های ترس و احساسات باشد. استرس زیاد و عوامل دیگر می تواند باعث ابتلای افراد به اضطراب گردد.
عواملی که خطر اضطراب را افزایش می دهند؟
عوامل زیر خطر ابتلای شما به اختلالات اضطرابی را افزایش می دهد:
زن بودن - زنان بیشتری از مردان با ابتلا به این بیماری شناسایی شده‌اند.
رویدادهای کودکی - کودکانی که تحت تجاوز قرار گرفته اند ضربه های روحی دیده‌اند و یا شاهد وقایع ناراحت کننده بوده‌اند، بیشتر در خطر ابتلا به اختلال اضطراب می باشند.
استرس ناشی از یک بیماری - ابتلا به بیماری خاص و یا جدی باعث نگرانی شدید در رابطه با مواردی همچون درمان و یا آینده تان می شود.
جمع شدن استرس - واقعه ای بزرگ و یا کم کم جمع شدن استرس های کوچک زندگی می تواند محرک ابتلا به استرس باشد. (برای مثال نگرانی همیشگی برای وضعیت مالی و یا مرگ عزیزان)
خصوصیات شخصیتی - افرادیکه خصوصیات شخصیتی خاصی داشته بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به اضطراب هستند.
سابقه خانوادگی اضطراب - افرادیکه در خانواده شان سابقه اختلال اضطراب دارند، بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به اضطراب می باشند.
موادمخدر و الکل - مصرف و یا سوءمصرف مواد مخدر و الکل می تواند باعث بدتر شدن اضطراب شود.
عوارض ابتلا به اختلال اضطراب
ابتلا به اضطراب می تواند باعث ابتلا به سایر بیماری های ذهنی و یا درصورت ابتلا بدتر شدن آنها گردد، این بیماری های شامل:
افسردگی (که اغلب با اختلال اضطراب رخ می دهد)
اعتیاد به موادمخدر
سردرد
دندان قروچه
مشکلات روده ها و دستگاه گوارش
درمان اضطراب
دو درمان اصلی برای اختلالات اضطراب رفتار درمانی (روان درمانی) و درمان دارویی بوده و معمولا بیشترین تاثیر را ترکیب هردو این درمان ها در پی دارد. برای یافتن بهترین شیوه درمان برای شما ممکن است پزشک مجبور به آزمایش چندین شیوه درمانی برروی شما گردد.
روان درمانی
این نوع درمان که به رفتار درمانی، گفتار درمانی و یا مشاوره روانی معروف است شامل صحبت با یک روانشناس و یا روانپزشک برای کمک به شما در کاهش اضطراب تان، می شود.
درمان رفتار شناختی یکی از موثرترین شکل های روان درمانی برای درمان اختلالات اضطراب می باشد. در طی این درمان شما می توانید فعالیت هایی ه بدلیل اضطراب رها کرده اید را دوباره شروع کرده و کم کم اضطراب شما شروع به بهبود نماید.
درمان دارویی
پزشکان از داروهای ضدافسردگی و کاهش دهنده اضطراب برای درمان این مشکل استفاده می نمایند.
درمان خانگی اضطراب
هرچند بیشتر افراد مبتلا به اختلالات اضطراب برای درمان و کنترل مشکل نیاز به روان درمانی و دارو دارند، تغییرات در سبک زندگی نیز می تواند برای آنها مفید و سودمند باشد. این تغییرات شامل:
عبادت و رابطه معنوی.
افزایش فعالیت جسمانی و ورزش.
اجتناب از مصرف الکل و موادمخدر.
ترک سیگار و کاهش مصرف کافئین و یا عدم مصرف آن.
استفاده از تکنیک های ریلکسیشن همچون مدیتیشن و یوگا.
خواب کافی و آرامش بخش.
رژیم غذایی سالم و مناسب.
پیشگیری از اضطراب
راهی برای پیش بینی دلایلی که باعث اضطراب شما می شود وجود ندارد. اما با رعایت موارد زیر شدت عوامل اضطراب زا را می توانید برروی خود کاهش دهید:
مصرف محصولات حاوی کافئین همچون قهوه، چای، نوشابه، شکلات و … را کاهش داده و متوقف کنید.
از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب نمایید.
زمانیکه حادثه ای ناراحت کننده برای شما اتفاق افتاد، قبل از اینکه تاثیرش برروی شما بیشتر شده و درمانش سخت تر شود، به پزشک مراجعه نمایید.
نقاب آرامش/نگرش دینی به عوامل و راه های پیشگیری و درمان اضطراب
مقدمه
انسان، بی تردید در حیات اجتماعی خویش از عوامل متعددی تأثیر پذیرفته و خود نیز در یک تعامل دایم با آن ها بر روی محیط اطراف خود اثر گذارده است. در این میان، گاهی برخی از عوامل محیطی، در یک درگیری دایم با انسان چنان ذره ذره او را تحت تأثیر قرار می دهند که وی را از مسیر حرکت طبیعی خویش خارج ساخته، و دچار اختلال های رفتاری می کنند، و او را نگران می سازند. حتی ممکن است این نگرانی از روح و روان او به جسمش سرایت کند و وی را دچار اضطراب دایم نماید، تا جایی که آرامش زندگی از او سلب شود.
افراد زیادی همه روزه به این بلای خانمان سوز گرفتار می شوند و آرام و قرار خویش را از دست می دهند و به مرگ تدریجی گرفتار می آیند. نگاهی به آمار و ارقام منتشر شده از سوی نهاد های پزشکی، روانشناسی و… به وضوح این خطر را به ما گوشزد می کند. با کمال تأسف می بینیم میزان شیوع بیماری های روانی، به خصوص اضطراب، روز به روز در جوامع مختلف رو به گسترش است و هر روز، انسان های بیشتری به ورطة این گرداب می افتند.
فروید1 معتقد است اضطراب کنونی جهان، بهایی است که بشر امروزی بابت تمدن می پردازد.2 بنابراین، باید دربارة اضطراب که یک بیماری روانی است و بیشتر از بیماری های روانی دیگر شیوع دارد، تحقیقی صورت گیرد و عوامل آن، شناسایی شده و با از بین بردن زمینه های به وجود آورنده این عوامل، اضطراب را نابود کرده یا دست کم کاهش داد. در این راستا هر کدام از مکاتب روانشناسی راه حل هایی ارائه کرده اند.
اهمیت این بحث
وقتی در جامعه ای یک بیماری شایع شود، همه در صدد چاره جویی برای درمان و پیشگیری از شیوع آن هستند. حال هر چه این بیماری بر روح و جسم افراد آثار مخرب تری داشته باشد، درمان آن ضروری تر به نظر می رسد. شایسته است همگان با شناختی دقیق از این بیماری، عوامل زمینه ساز آن را از بین ببرند و برای درمان آن، بکوشند.
مفهوم اضطراب در مکتب تحلیل روانی، نقش برجسته ای دارد. فروید اضطراب را «درد روانی»3 نامیده است؛ یعنی همان گونه که اگر بدن دچار زخم، التهاب و بیماری شود، اولین نشانه آن به صورت تب ظاهر می گردد، اگر فرد دچار مشکل روانی شود، اولین نشانه آن به صورت اضطراب جلوه گر می شود.4
پس اضطراب علاوه بر آثار روانی، خود مهم ترین عامل بروز بیماری های روانی دیگر محسوب می شود. اضطراب، یک پدیده جهانی است؛ از آن بابت که امروز در دنیای معاصر، میلیون ها مرد و زن و پیر و کودک را می یابید که از این ابتلا رنج می برند. شیوع این بیماری و دامن گیر بودن آن، بر اهمیت تحقیق می افزاید. این شیوع، به گونه ای است که حتی برخی با مراجعه به پزشکان عمومی، خواهان رهایی از این حالت روانی هستند. براساس یک بررسی 03 درصد از مراجعان به پزشک عمومی از اضطراب در عذابند.5
پس شیوع اضطراب، داشتن آثار مخرب بر روح و روان و حتی جسم افراد، و بروز آن در همة سنین، از عواملی هستند که زمینه را برای یک پژوهش در این رابطه فراهم می کنند. از طرفی ادعای جامعیت اسلام و داشتن سخن جدی در زمینه علوم انسانی، ضرورت تحقیق را در حوزه تفکر اسلامی روشن می سازد؛ از این رو با احساس چنین نیازی، بر آن شدیم تا گامی هر چند کوتاه در این زمینه برداریم. از خدای متعال توفیق در این راه را خواهانیم.
تعریف اضطراب
قبل از تعریف اصطلاحی اضطراب، به معنای لغوی آن می پردازیم:
1. معنای لغوی
اضطراب واژه ای عربی و مصدر باب افتعال است. حیران و سرگردان بودن 6، حرکت7، زیاد رفتن در جهات مختلف ( رفت و آمد کردن )8 از جمله معانی ای است که کتاب های لغت برای اضطراب بیان کرده اند. فرقی که بین حرکت و اضطراب مطرح شده این است: در اضطراب، همیشه یک حالت منفی و کراهت وجود دارد؛ ولی در حرکت، چنین حالتی نیست.9
اضطراب در فارسی معادل پریشان شدن، لرزیدن، سراسیمگی، بی تابی، نگرانی، آشفتگی و دغدغه و… می باشد.10 در انگلیسی احساس ناراحتی و ترس معنا شده است.11
در یک جمع بندی می توان اضطراب را از نظر لغت، به حرکت و عدم سکون و آرامشی معنا کرد که همراه ناخوشایندی و کراهت است. حال باید دید روانشناسان برای اضطراب چه تعریفی ارائه کرده اند.
2. معنای اصطلاحی
دست یافتن به تعریفی دقیق از اصطلاح اضطراب دشوار است. اکثر نظریه پردازان با لانگ12 (8691) موافقند که اضطراب، یک مفهوم فرضی یعنی نوعی تصور است که وجود خارجی و عینی ندارد؛ ولی در تفسیر پدیده های مشاهده پذیر می تواند مفید باشد.13 هر یک از نظریه پردازان با دیدگاه خاص خود درباره اضطراب سخن گفته اند؛ به گونه ای که جمع بین آن ها دشوار است. برخی از آن ها بدون ارائه تعریف خاصی از اضطراب، فقط به توصیف حالات اضطرابی، دسته بندی و بحث های سبب شناسی دربارة آن ها پرداخته اند. ما برای روشن شدن معنای اضطراب و طولانی نشدن بحث، ابتدا چند تعریف را ذکر کرده، و سپس به ارکان و عناصر اصلی که در بعضی از تعریف ها آمده است - تحت عنوان ویژگی های اضطراب - اشاره می کنیم. در نهایت نیز پس از جمع بندی تعاریف، تعریفی از اضطراب ارائه می دهیم.
برخی از مؤلفان سعی کرده اند به گونه ای اضطراب را تعریف کنند که به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
ـ ناراحتی در عین حال روانی و بدنی ای که بر اثر ترسی مبهم و احساس نا امنی و تیره روزی قریب الوقوع در آدمی به وجود می آید.14
ـ اضطراب، احساس رنج آوری است که به یک موقعیت ضربه آمیز کنونی یا انتظار خطری که به شیئی نامعین وابسته است.15
ـ ترسی که در اثر به خطر افتادن یکی از ارزشهای اصولی زندگی شخص ایجاد می شود.16
ـ سازمان بهداشت جهانی، حالت اضطراب را مجموعه ای از تظاهرات عضوی و روانی تعریف می کند که نتوان آن را به خطر مشخصی نسبت داد و علایم آن به صورت حمله و یا حالت مداومی باشند.17
ـ اضطراب، به منزلة حالت هیجانی توأم با هشیاری مستقیم نسبت به بی معنایی، نقص و نابسامانی جهانی است که در آن زندگی می کنیم.18
ـ دلهره و اضطراب، چیزی جز یک ترس مزمن و بادوام نیست. اگر انگیزه ای باعث ترس در شما شد و این ترس هفته ها و ماه ها ادامه یافت، شما از اضطراب رنج می برید.19
ویژگی های اضطراب
با استفاده از بعضی تعاریف می توان برای اضطراب، ویژگی های زیر را ذکر کرد:
الف) حالت نگرانی ای است همراه انتظار خطری که در آینده به وقوع می پیوندد.20
ب) حالتی رنج آور و ناخوشایند است.21
ج) منبع اضطراب غالباً مبهم است.22
د) اضطراب، همراه برخی از علایم و نشانه ها است.23
رابطة اضطراب و ترس
در برخی تعاریف اضطراب، ترس ذکر شده بود. این، بیانگر رابطة نزدیک بین این دوحالت روانی است. این رابطه به حدی است که برخی این دو را چون دو لغت مترادف از یک ریشه و یک خانواده به کار می برند.
حال برای روشن شدن موضوع ابتدا باید ترس را تعریف کرده و بعد به مشترکات و تفاوت های آن دو اشاره کرد.
ترس عبارت است از: حالت عاطفی بسیار پیچیده و نیرومندی که با بسیاری از علایم اضطراب، از جمله ضربان قلب و نبض، التهاب معده ای، عدم تمرکز اندیشه، سرگیجه، سردرد، انقباض شدید عضلات همراه است. 42 با توجه به این تعریف، به این نکته پی می بریم که بین ترس و اضطراب، مشترکاتی وجود دارد.
مشترکات اضطراب و ترس
الف) واکنش روانی فرد مقابل خطر: اضطراب و ترس، هر دو واکنش روانی شخص مقابل خطر هستند.25
ب) برخورداری از عوارض فیزیکی و جسمی: هر دو دارای عوارض فیزیکی و جسمی مشابهی مثل لرزش دست، عرق کردن، تند شدن ضربان قلب و نفس نفس زدن هستند.26
ج) علامت هشدار دهنده: در جایگاه یک علامت هشدار، اضطراب را می توان اساساً هیجانی نظیر ترس شمرد.27
تفاوت های اضطراب و ترس
این دو حالت روانی دارای مشترکاتی هستند و چه بسا در مواردی قابل انطباق برهم باشند؛ اما در واقع، این دو نوع بیماری جدا از هم هستند. طبق قاعده روان پویایی، تفکیک ترس و اضطراب از نظر روانشناسی قابل توجیه است. هیجانی که شخص موقع عبور از عرض خیابان با نزدیک شدن سریع یک اتومبیل احساس می کند با ناراحتی مبهمی که از ملاقات افراد ناآشنا، در موقعیت غیر معمول به شخص دست می دهد متفاوت است.28 تفاوت هایی که می توان برای این دو مقوله نزدیک به هم ذکر کرد عبارتند از:
الف) تفاوت از جهت منبع و منشأ: عمده ترین تفاوتی که می توان بین اضطراب و ترس قایل شد، این است که منبع و منشأ آن ها فرق می کند. اضطراب مستلزم مفهوم ناایمنی یا تهدیدی است که شخص، منبع آن را به وضوح درک نمی کند؛ اما ترس به احساسی پوشش می دهد که مقابل یک شیء که خطرناک محسوب می شود، به وجود می آید. به همین دلیل، اغلب روانشناسان، ترس و اضطراب را از هم متمایز نموده و دربارة آن دو، در دو مقوله جدا از هم بحث کرده اند.29 به گونه ای دیگر می توان گفت: ترس واکنش به تهدیدی معلوم، خارجی، قطعی و از نظر منشأ بدون تعارض است؛ اما اضطراب، واکنش مقابل خطری نامعلوم، درونی، مبهم و از نظر منشأ، همراه تعارض است.30
ب) تفاوت از جهت زمان: ترس، از یک موقعیت معلوم و اغلب متکی به زمان حال است و اضطراب ممکن است متوجه گذشته و آینده باشد.31
ج) تفاوت در عامل خطر: ترس، عامل خطرش در خارج است؛ ولی اضطراب عامل خطرش شرایط درونی خود شخص است.32
د) تفاوت در کیفیت دفاع: در هنگام ترس، وجود انسان یک کیفیت دفاعی پرتحرک، مثبت و فعال پیدا می کند؛ ولی در حالت اضطراب، یک کیفیت روحی مأیوس، بی دفاع و ناتوان در او ایجاد می شود.33
هـ) تفاوت از جهت مدت: ترس، معمولاً عمر کوتاهی دارد؛ ولی نگرانی و اضطراب غالباً مدت طولانی تری دارند و سلامتی را مختل می سازند.34 برخی گفته اند: ترس به طور ناگهانی پیدا می شود؛ ولی اضطراب ممکن است در مدت زمان طولانی پدید بیاید و سال ها ادامه داشته باشد.35 البته باید توجه داشت برخی از این تفاوت ها، ممکن است در همة موارد صحیح نبوده و به مورد خاص توجه داشته باشد. آنچه به عنوان یک فرق اساسی بین این دو مقوله ذکر کرده اند، همان نا مشخص بودن منبع نگرانی در اضطراب و معلوم بودن آن در ترس است.
رابطه اضطراب با فشارهای روانی (استرس36)
اضطراب با استرس که همان فشارهای روانی است، یک رابطه متقابل دارد. اضطراب، یک نوع پاسخ هیجانی است که وجه مشخصه آن، احساس ترس، بیم، و تنش فیزیولوژیک می باشد. اضطراب، از جمله پاسخ های رایج به استرس است.37 شایسته است قبل از بیان تأثیرات این دو حالت روانی بر همدیگر، تعریفی از استرس ارائه کنیم:
استرس، حالتی است که در آن، ارگانیزم در اثر وجود عوامل یا شرایطی که مکانیسم های حیاتی او را مورد تهدید قرار می دهند، دچار عدم تعادل می شود.38
حال که تعریف استرس مشخص شد به رابطه این دو می پردازیم:
برخی رابطه این دو حالت روانی را این چنین بیان کرده اند: نشانه های جسمی اضطراب، از فشار روانی ناشی می شود. گاهی منشأ اضطراب فشار روانی مزمن است که در طول زمان زیادی پدید می آید و گاهی هم از فشارهای روانی ناگهانی سرچشمه می گیرد برای مثال، داشتن یک نوع زندگی فشارزا در طول مدتی زیاد، باعث اضطراب همیشگی می شود.39 به این معنا که اگر این فشار روانی به مدت طولانی در زندگی افراد باشد، خود منجر به اضطراب می شود. در این حالت، معمولاً منبع استرس که باعث اضطراب می شود مشخص است. گاهی از جهت برخی از علایم درونی و بیرونی که برای شخص در حالت استرس بروز می کند، می توان به ارتباط نزدیک این دو حالت روانی پی برد. عامل استرس زا، گاهی می تواند باعث نگرانی، ترس، یا آشفتگی فکری ما شود. ما معمولاً در این حالت، واکنش های فیزیولوژیک درونی بارزی از خود نشان می دهیم: به هم خوردن معده، افزایش ضربان قلب یا سفت شدن عضلات. ممکن است علایم جسمانی بیرونی نیز دیده شوند که موجب می شوند شخصِ دچار استرس، عرق کند، بلرزد یا تنگی نفس پیدا کند.40 پس می توان چنین نتیجه گرفت: استرس و اضطراب با یکدیگر رابطه ای تنگاتنگ دارند. اضطراب هم می تواند ناشی از استرس باشد و هم می تواند منبع استرس شود. اضطراب یکی از عوارض آنی و شایع استرس می باشد.
انواع اضطراب
برای اضطراب می توان انواع و اقسامی بیان کرد. در این جا ما به برخی انواع آن اشاره می کنیم؛ اضطراب از جهت زمان می تواند دارای دو نوع مزمن و موقت باشد:
مزمن: اضطراب مزمن به صورت یک ناراحتی کم و بیش دایم در سطح روانی، جسمانی یا ارتباطی آشکار می شود. اضطراب مزمن می تواند به شکل ظاهری احتراز از دیگران یا بی توجهی نمایان شود؛ واکنش هایی که باید برای اطرافیان به منزلة علایم هشدار دهنده به حساب آیند.41
موقت: اضطراب موقت در خلال بیماری ها، جراحی ها یا پاره ای از عارضه های توأم با تب ظاهر می شوند؛ معمولاً در اوج بیماری بروز می کنند و پس از پایان بیماری و حتی پیش از پایان آن (در صورتی که بیماری طولانی باشد) از بین می روند.42
از نظر تناسب با خطر، اضطراب را می توان به دو نوع طبیعی و عصبی تقسیم کرد:
طبیعی: اضطراب، اگر ناشی از یک خطر موجود باشد و با از میان رفتن این خطر از بین برود، طبیعی تلقی می شود.43 این، اضطرابی است که غالب افراد دارند و چه بسا لازمة زندگی باشد.
عصبی(غیر طبیعی): اگر شدت اضطراب با اندازة خطر هیچ تناسبی نداشته باشد یا بدون وجود یک خطر عینی و واقعی به وجود آید، در این صورت واکنش در برابر خطر غیر طبیعی تلقی می شود.44 باید گفت مرزبندی دقیق بین اضطراب طبیعی و غیر طبیعی کار دشواری است؛ اما می توان این گونه بیان کرد که بیمارانی که از اضطراب های عصبی رنج می بردند، بی آن که خطری فوری در کار باشد مضطرب می شوند.
منابع:
2. حسین آزاد، آسیب شناسی روانی، چاپ چهارم، بی جا، مؤسسه انتشارات بعثت، 1376ش، ص31.
3. Psychic Pain.
4. حسین آزاد، آسیب شناسی روانی، ص30.
5. ریچارد گلدبرگ، اضطراب، ترجمه: نصرت الله پور افکاری، چهارم، بی جا، نشر آزاده،1371ش، ص3.
6. الاضطراب و هو افتعال و یدل علی طوع و اختیار( التحقیق فی کلمات القران الکریم، ج7، ص23، ماده ضرب).
7. لسان العرب، ج8، دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1412ق، ص35، ماده ضرب؛ صحاح العربیة، ج1، ص168، ماده ضرب.
8. راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، ص304، ماده ضرب.
9. الفرق بین الاضطراب و الحرکة (معجم الفروق اللغویه، چاپ اول، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1412ق، ص55).
10. محمد معین، فرهنگ معین، ج1، بی جا، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، بی تا، ص295؛ فرهنگ دهخدا، ماده اضطراب.
دانلود رایگان متن مقاله درباره اضطراب
دانلود تحقیق درباره راههای درمان و کاهش اضطراب
